Ұлытау облысы

Ұлытау облысы

Ұлытау – Сарыарқаның ең көне тау жотасы- Қазақ хандығының қалыптасу тарихында айрықша маңызға ие.

Ұлытау облысы

Өңірді аралау, ең алдымен, қазақ халқының тарихын зерттеумен айналысатындар үшін қызықты болады. Өйткені, дәл Ұлытауда ақ киізге хандар көтеріліп, одақтар жасалып, үш жүздің жасақтары жиналған.

Әр уақытта Қазақстан тарихында да, жалпы әлемде де маңызды рөл атқарған Жошы хан, Әмір Темір, Алаша хан, Едіге әмірі, Тоқтамыш хан, Кенесары хан, Әлкей Марғұлан, Шоқан Уәлиханов, Қаныш Сәтбаев сияқты көрнекті тарихи тұлғалар Ұлытаумен тікелей байланысты. Әрине, Ұлытау – көшпелі өркениеттің ошағы.

Сонымен қатар, Ұлытау таулары Қазақстанның географиялық орталығында орналасқандықтан, бұл жерді бүгінгі күні өте символдық және маңызды етеді. Сөйтіп, Ұлытаудың ауылы мен тауларынан алыс емес жерде сонау 1992 жылы Қазақстан халқының ынтымағы мен бірлігі монументі бой көтерді.

Алайда, аймақ тарихи тұрғыдан ғана емес, табиғи жағынан да қызықты.

Жақында, 2021 жылы Ұлытау ауданының аумағында аттас ұлттық табиғи парк құрылды. Ол бос жерде ұйымдастырылған жоқ. Алдымен, 1990 жылы "Ұлытау" ұлттық тарихи-мәдени табиғи қорық-мұражайы ашылды. Оның басты мақсаты: ескерткіштер мен тарихи ландшафтты қорғау.

2012 жылы мамандар Ұлытау мемлекеттік ұлттық табиғи саябагын және оған іргелес Ұлытау-Арғаната табиғи резерватын құрудың жаратылыстану-ғылыми негіздемесін әзірледі. Әрі қарай ілгерілеу кейінге қалдырылды. 2016 жылға дейін Ұлытауда киелі Әулиетаудың етегіндегі киіз үйлерде Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің қатысуымен Қазақ географиялық қоғамының (QazacGeographi) алаңнан тыс отырысы ұйымдастырылды. Осы оқиғадан кейін ұлттық саябақ құру жұмыстары жандана түсті. Сондай-ақ мұнда келушілер орталығын салу туралы шешім қабылданды.

Кейін қасиетті таулардың жанында ел президенті Қ.Қ. Тоқаевтың төрағалығымен "Ұлытау-2019" халықаралық туристік форумы өтті.

Ұлытау облысының этнографиялық және тарихи ескерткіштері

• Әулие тауы – Ұлытаудың ең биік нүктесі (1133 метр). Биіктігі – шамамен 500 метр. Таудың баурайында жеті қасиетті сопылардың ежелгі қорымдары, сондай-ақ сиқырлы қасиеттері бар үңгір бар. Біреу Әулие тауының басында аңызға айналған Асан-Қайғы-XV ғасырда өмір сүрген қазақ философы және ақыны жерленген дейді.

• Жошы хан, Алаш хан және Домбауыл кесенелері , сондай-ақ басқа да көптеген кесенелер.

Фото: Жошы хан кесенесі. https://pikabu.ru/@merey202

Фото: Жошы хан кесенесі. https://pikabu.ru/@merey202

Фото: Домбауыл. https://anatili.kazgazeta.kz

• Қола дәуірі тарихының пердесін ашатын Занғыртас петроглифтері

Фото: Занғыртас Петроглифтері. https://kartakrg.kz

• Теректі-әулие петроглифтері , олардың жасы үш мың жылдан асады (қола және ерте темір дәуірі). Үлкен көлемдегі жалпақ тастан жасалған гранит қалдықтары суреттермен көмкерілген. Аң аулауға, жабайы жануарларға арналған, сондай-ақ күнге табыну туралы әңгімелер бар.

Фото: Петроглифы Теректі-Әулие. https://wiki2.org

• Соңғы орта ғасырларға жататын Бесқамыр қалашығы.

Фото: Бесқамыр қалашығы. https://qazaqstan3d.kz

Саяхаттаудың оңтайлы уақыты-жылы мезгіл. Көптеген тарихи-мәдени ескерткіштерге жол талғамайтын жолмен жетуге тура келетіндіктен, жаңбырлы ауа-райынан аулақ болған дұрыс.