«Есік» қорық-музейі

Есік қорғандарында Алматы облысында, оның жасы шамамен 2,5 мың жыл, жалпы, бақытты тағдыр. Олардың айтарлықтай көлемі мен көптігінің арқасында олардың көпшілігі бүгінгі күнге дейін сақталған. Әрине, Ұлы Жібек жолының осынау қарбалас тармағында, өмір қайнап жатқан Іле Алатауының етегінде сақ патшалары мен әскери басшыларының бейіттерінің аман қалу мүмкіндігі өте аз еді. Өйткені, қорған неғұрлым үлкен болса, жерленген адамның дәрежесі де соғұрлым жоғары болатынын, яғни оның ішінде қазынаның көп болатынын бәрі білетін. Шын мәнінде, барлық үлкен қорғандар тоналған.

Дегенмен, Кеңес Одағы кезінде қауіпсіздік қазбаларын жүргізудің қатаң ережесі болған. 1969 жылы Есік қаласын солтүстік бағытта кеңейту кезінде бір қорғанның орнына автобаза салу жоспарланған. Осыған орай Кемал Ақышев бастаған бір топ қазақстандық ғалымдар қауіпсіздік қазбаларын жүргізді. Басты қорым, күткендей, баяғыда талан-таражға түскен. Ал қазба жұмыстары тоқтатылады деген сәтте тәжірибелі археолог Бекмұханбет Нұрмұханбетов бульдозершіге үйіндінің жағын ашуды өтінді. Барлығын таң қалдырғаны, ол жерден ежелгі көкжиек деңгейінен 1,2 метр тереңдікте тоналмаған қорым табылды. Онда алтын жалатылған көйлек киген сақ ханзадасының сүйегі болған. Сондай-ақ жерлеу журналынан 4000-нан астам алтын бұйымдар табылды, оның ішінде жануар тектес зергерлік бұйымдар, темір қылыш пен қанжар, қола айна, металл және ағаш ыдыстар.

Бұл олжаға қызығушылық Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін айтарлықтай артты. Ханзада дулығасының элементтері Қазақстан Республикасы Елтаңбасының негізін құрады. Бекмұханбет Нұрмұханбетов Есік қорғандарының орнында мұражай құруды армандады. 90-жылдардың соңы мен 2000-жылдардың басында зейнеткер болғандықтан әр жазда қорған аймағына киіз үй тігіп, сол жерде көне олжалардың жеке экспозициясын ашты. Ежелгі сақ қоныстары туралы айтып, олардың қай жерде орналасқанын көрсетті, қорғандардың құрылысын түсіндірді. Білімі мен шешендігінің арқасында ол тіпті еліміздің үздік гид атағын да алған.

Бекмұханбет Нұрмұханбетовтың арманы 2010 жылы «Мәдени мұра» бағдарламасы аясында қорғандар аймағында «Есік» мұражай қорығы құрылған кезде орындалды. Нұрмұханбетов оның негізін қалаушылардың бірі болды. 2013 жылы қорық-мұражайдың күзет аймағының аумағы 422,7 гектарға бекітілді. Оның құрамына 80-нен астам қорғандар, сондай-ақ ежелгі сақ қоныстары Рахат пен Өрікті кірді. Мұражай қоры үш мың археологиялық экспонаттан тұратын коллекциялардан тұрады. Келушілер үшін төрт экспозициялық зал ашық: сақ тайпаларының тарихы мен мәдениеті залы, Алтын адамның ашылу және зерттеу тарихы залы, Қазақстан археология залы, көрме залы және мемориалдық кеңсе. археолог Бекмұханбет Нұрмұханбетов. Мәдени ландшафтты мұражай ғимаратына іргелес қорғандар бейнелейді.

2021-2022 жылдарға арналған пайдалы кеңестер

Қалай жетемін?

«Есік» қорық-мұражайы Алматыда  50 шақырым шығыста орналасқан солтүстіктен Есік қаласына кірер алдында. Алматыдан Құлжын трактінің бойымен жету ыңғайлы. Биік стелласы бар шанышқыда оңға бұрылыңыз. Есік қаласына кірмес бұрын оң жақтан қорғандар мен мұражай ғимаратын көруге болады. Ол жерге жеке көлікпен де, экскурсиялық автобустармен де жетуге болады. Егер сіз Есік көліне немесе Түрген сарқырамаларына баратын болсаңыз, қорық-мұражайға аялдау саяхатыңызға айтарлықтай өзгеріс енгізіп, сақ дәуіріне қызықты сүңгуге және Алтын адамның тарихын білуге ​​мүмкіндік береді.

Тамақтану және тұру

«Есік» қорық-мұражайына бару әдетте Есікке, Есік көліне және Түрген шатқалына баратын бір күндік маршруттар бағдарламасына кіреді. Мұндай жағдайларда тамақ әдетте сізбен бірге алынады немесе жол бойында сатып алынады. Қажет болса, қонақүйлер, сондай-ақ дәмханалар мен мейрамханалар таңдауы бар Есік қаласында түнеуге болады.