«Хан Моласи» қорым

1990 жылдардың аяғына дейін бұл жер Ақтөбе облысында 18 ғасырдың екінші жартысында пайда болған үлкен зират болды. Қорым орнында Әбілқайыр ханның жерленгенінің шынайылығын дәлелдеу мақсатында көптеген археологиялық зерттеулер жүргізілді. 2011 жылы Венгрия ғалымдары жерлеулердің бірінің қалдықтарының ДНҚ-сына сүйене отырып, олардың ханның тікелей және тірі ұрпақтарының ДНҚ-сына 100 пайызға дерлік сәйкес келетінін растады. Оның үстіне Әбілқайыр ханның өзі де жаңғырған.

2015 жылы Қазақ хандығының құрылғанына 550 жыл толуына орай «Хан Моласы» қорымының орнына мемориалдық кешен, оның ішінде мемориалдық стела мен мазар кесенесі салынды. Сәулет ескерткіші ақ граниттен тұрғызылған, биіктігі 25 метр. Кесене қазақ халқының рулық таңбаларымен безендірілген. Кешеннің ортасында биікке көтерілген үш стела-ту қазақ жүздерін біріктіре білген Әбілқайыр ханның қызметі туралы түсінікті білдіреді. Хан Моласы қорымында барлығы 1000-ға жуық бейіт бар.

Нысан зиярат ету үшін киелі орын болып саналады, сонымен қатар нақты тарихи негізі бар Қазақстандағы ең әдемі сәулет құрылыстарының бірі болып табылады.

Бір қызығы, ханның бейіті ол қайтыс болғаннан кейін оның қасында халық үшін айтулы оқиғалар бола бастады. Мысалы, кенеттен ханның өзі жауларының өлімі орын алып, кейінірек қазақтың екі руының өкілдері мазардағы жұттан қашып құтылған.

2021-2022 жылдарға арналған пайдалы кеңестер

Қалай жетемін?

«Хан Моласы» қорымы Ақтөбе облысы Әйтеке би ауданында, Толыбай ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 80 шақырымдай жерде және Өлкейек пен Қабырға өзендерінің қосылуынан батысқа қарай 4 шақырым жерде орналасқан.

Ақтөбе қаласынан Толыбай ауылына дейін – 700 шақырымдай. Ең алдымен Ақтөбеден Әйтеке би ауданының орталығы – Темірбек Жүргенов (бұрынғы атауы – Комсомол) ауылына теміржол көлігімен жету ыңғайлы. Аудан орталығында жеке теміржол вокзалы бар. Содан кейін вокзалдан жергілікті таксимен Толыбай ауылына жетіңіз, одан Хан Моласы қорымына баратын жол әлі де далаға апарады. Қорымға жеке көлікпен де жетуге болады, бірақ Толыбай ауылынан межелі жерге дейін әлі жақсы жол жоқ екенін есте ұстаған жөн. Дәл осы себепті қорымды жылы мезгілде аралау ұсынылады.

Тамақтану және тұру

Ақтөбеден «Хан Моласы» қорымына апаратын жол жақын емес және оның соңғы бөлігі – Толыбай ауылынан ең қиыны болғандықтан, демалуды облыс орталығы – олардың ауылында қарастырған жөн. Темірбек Жүргенов. Мұнда теміржол вокзалының жанында орналасқан жергілікті қонақүйлердің бірінде түнеуге болады. Демалғаннан кейін, таңертең қорымға баратын жолды жалғастыруға болады. Аудан орталығында, сондай-ақ Толыбай ауылында азық-түлік пен суды жинақтап, дәмханалардың бірінде түскі ас ішуге болады. Жолда ауыз су мен мұқият дайындалған жеңіл тағамдар әрқашан пайдалы болады.