Ыбырай Алтынсарин кесенесі мен ескерткіші, мемориалды мұражайы.

Қостанайда аса маңызды тарихи тұлғалардың – Ыбырай Алтынсариннің өміріне және жұмысына арналған тұтас кешен бар. Ыбырай Алтынсарин белсенді қоғам қайраткері, мұғалім-ағартушы, этнограф, әйел адамдардың білім алу мүмкіндігінің жақтаушысы болған. 1970 жылы ұлы қазақ ағартушысына арналған ескерткіш ашылды.

Мүсін қызыл граниттен жасалған және оның компоненттері - Алтынсариннің бюсті және оның аты және өмір сүру жылдары жазылған естелік тақтасы. Кейінірек, 1991 жылы мемориалдық мұражай құрылып, ғалымның қабірінде кесене салынған. Мұражайдың құрылымы екі бөліктен тұрады: біріншісі – Ыбырай Алтынсарин мектебінің көшірмесі түріндегі бір қабатты ғимарат, ал екіншісі – киіз үй тәріздес екі қабатты ғимаратта екі стационарлық көрме «Ыбырай Алтынсарин – мұғалім-ағартушы» және «Қазақстан Республикасы халық жазушысы Мәриям Хәкімжанованың шығармашылық лабораториясы». М. Хакімжанова Ы.Алтынсариннің жақын туысы болған, белгілі ақын болу үшін қиын жолдан өткен және ұлы мәдени мұра қалдырған. Мұражайда 12 мыңға жуық құнды жәдігерлер бар, олардың арасында Алтынсарин отбасының жеке меншік заттары және оның кітабы бар. Естелік кешеннің барлық үш бөлімдерінде үнемі еліктіргіш дәрістер оқылып, Ыбырай Алтынсарин мүсінімен фотоға түсіріліп, экскурсиялар жүргізіледі.